Het versbedrijf Kievit en ook andere biologische versbedrijven (op één hand te tellen), voelen allemaal dezelfde soort uitdagingen. Het geldt ook voor ons tuinbouwbedrijf en andere biologische tuinbouwbedrijven. Zijn er nog mensen die nog fysieke werk willen doen en zich gelijktijdig willen verbinden met hun werk? En krijgen wij de veelheid en vaak weinig praktische wetten nog uitgevoerd? Wat gaat het weer ons brengen, met steeds langere periodes van droogte en nattigheid? Kunnen wij de golf van kostenstijgingen, die ook weer samenhangen met die andere zorgen, op tijd opvangen? Toch wil ik in deze laatste nieuwsbrief niet op zorgen teren, maar met blijdschap terugkijken. We hebben in het afgelopen jaar vele uitdagingen naar behoren opgevangen en fijn samengewerkt.

Allereerst kijken we naar de tuinbouw. We hebben de opmerkelijke combinatie van tuinbouwgrond in Katwijk en Lelystad. Katwijk is het belangrijkste en grootste perceel. We hebben heel veel geleerd in ons 5^e productiejaar, we doen meer dan alleen produceren. Je kon lezen in het afgelopen jaar hoe we experimenteerden met zuinige watergiften, nieuwe plantmethoden en het op nieuwe wijze lostrekken van de plantbedden. De groei was hierdoor aanmerkelijk beter en meer teelten lukten. Ook in het nieuwe jaar zien we goede mogelijkheden tot verdere ontwikkeling.

In het najaar viel het ons op dat we grote moeite hadden om ons leeglopende eigen programma goed aan te vullen met de oogsten van collega’s. Goede bio-tuinders zijn niet talrijk meer te vinden en de aanvoer is soms zeer onregelmatig. Eigenlijk zouden we nog flink wat kasruimte erbij willen hebben om nog meer eigen teelt te kunnen verzorgen in november en december. Ja, nog meer eigen teelt zou ons wel blij maken. Een zorg is nog wel om een goede veldbezetting te houden. Mogelijk dat we toch ook uit creatieve vaatjes moeten tappen. We hebben momenteel twee enthousiaste vrijwilligers die al best veel klussen die blijven liggen oppakken, enkele dagdelen per week. Mogelijk dat we ook die denkrichting in het nieuwe jaar open moeten houden.

Wat minder goed ging, was de 100% plantaardige teelt, die hebben we moeten afschalen naar 90%. Skal heeft een plantaardige meststof die bij ons belangrijk was van de toegestane lijst gehaald. De plantaardige korrel OPF die we eerst konden gebruiken bleek te onregelmatig van samenstelling. De opvolger hiervan bracht ons in problemen, de gewassen deden het er niet goed op. Daarom hebben we toch ter aanvulling van de groencompost (plantaardig) wat koemestkorrels moeten gebruiken. Vegan landbouw komt als keurmerk ook nog niet van de grond en we hebben onze handen vol aan ‘Biologisch’ en al die extra dingen die wij doen.

Biologisch en biologisch, binnen de bio-bedrijven heb je heel veel soorten en maten. Van kleinschalige, gezellige, soms met gebrekkig vakmanschap en grootschalige, kennisintensieve, kapitaalintensieve bedrijven. Grote akkers met hetzelfde gewas, weinig mensen op het veld. Mijn opleiding was voor een gedeelte op een bedrijf dat begin jaren ‘90 als één van de eerste grootschalige biologische tuinbouw ging verrichten. Mijn droom was: hoog kennisniveau, goed organisatieniveau en dan toegepast op veel kleine teelten. En afzet direct aan consumenten. In feite is dat gelukt, maar het kan nog veel beter. Ik spreek in de Kerstvakantie met mijn oud tuinbouwleraar of we niet een netwerk van kleine, franchisende Kievitjes zouden kunnen bouwen, want het werkt.

Dat het werkt ervaren we ook van de mensen van Lekker Nassûh in Den Haag. Hun groentepakketten worden door de leden zelf verdeeld op verschillende locaties. Ze willen steeds meer groenten van Kievit hebben, omdat we de kwaliteit kunnen bieden die ze zoeken. Toch valt er natuurlijk niet te luieren of te vieren dat het allemaal lekker loopt op de tuinbouw. We gaan ook in de winter heel hard aan de slag om weer een stap te kunnen maken in onze zogenaamde korte ketenlandbouw. Met kleine lichte machines om onkruid onder de duim te houden en tijd te besparen, zodat we met een paar mensen slagvaardig blijven.

Op de verwerking, waar we alle producten sorteren en afwegen, zijn we ook bezig om het volgende niveau te bewerkstelligen. Heel veel organisaties leunen op software of een managementstructuur, toch valt of staat een organisatie uiteindelijk op mensen. Zijn ze betrokken? Willen ze de schouders eronder zetten? Hoe komt iedereen in zijn kracht? En ook heel belangrijk, hoe ziet het precisie-uurwerk van de logistiek eruit?

‘Logistiek? Ja, dat geloof ik wel!’. Ik heb het zo vaak gehoord. Bedrijfskundigen die het onderschat hebben. Klassieke management opleiding, Lean-cursus en dan lekker aan de slag met marketeers om je bedrijf op de kaart te zetten. Veel publiciteit, veel subsidie en de logistiek, die komt vanzelf! Veel ondernemersvermogen, overheidsgeld en helaas ook consumenten-investeringen zijn al verdampt hierdoor. Ik heb al heel wat faillissementen hierdoor gezien. Een mooi verhaal over Missie, Toekomst en Idealen, maar met logistieke aannames die de een stuk zachter zijn dan de werkelijkheid van de versdynamiek.

Wekelijks bespreken we op Kievit de gaten die vallen door afwijking, door misoogst, door mistellingen vanwege andere maten dan gedacht en noem maar op. We zijn bliksemsnel in de oplossing, we werken goed samen we benutten de kwaliteiten van de mensen in het team. Samen hebben we een dijk aan ervaring en we zeggen niet dat we klaar zijn, voordat het ook echt opgelost is. Een groot verschil tussen Kievit en veel andere bedrijven is dat wij het ‘bottom up’, dus vanuit het werk zelf, hebben opgebouwd. Ook nu kijken we weer naar de volgende stap. Meer kennis en verantwoordelijkheden voor de uitvoerenden, meer energie steken in overleggen, om vervolgens weer een mooi pakket te kunnen samenstellen. Na al die jaren zijn we nog lang niet uitgedokterd. Sterker nog, het lijkt alsof er alleen maar meer laagjes bijkomen.

En voor het nieuwe jaar? Overal zijn er polariteiten die vanuit tegengestelde belangen werken, een soort dualiteit. Werkgevers tegen over werknemers. Producenten versus consumenten. Ik geloof daar niet in en ik ben daar ook niet goed in. Wat zul je nou de hele tijd pokeren met je leveranciers? Of met je werknemers? Je wilt van beide dat ze een redelijk ‘tarief’ hebben, zodat je langdurig met ze kan samenwerken. Iemand onder druk zetten voor een lagere prijs is dan niet de juiste keuze. Natuurlijk leidt dat niet tot een naïef hoge prijs. Als een teler een vermogen nodig heeft om een aardappel uit de grond te halen, dan is hij misschien niet de juiste aardappelteler, maar beter in spruiten. Een samenwerkprijs moet een soort middenprijs zijn. Dat geldt ook andersom: als een leveranciersprijs of een looneis van dien aard is dat je kostprijs door het dak gaat, dan is je bedrijf en je afname van de diensten geen lang leven beschoren. En het is prettig als dit soort zaken in harmonie worden besloten.

In het nieuwe jaar gaan we graag verder met deze samenwerkstructuren. Je bent als Kievitklant dé financierder van deze manier van werken. Je kan ook je boodschappen doen bij een multinational of bij een NV, dan doe je het uiteindelijk voor de aandeelhouders. Bij Kievit doe je het voor een club eigenwijze lieden die graag samenwerken en bouwen aan een unieke manier van werken. De korte keten, we bouwen er graag aan verder in het nieuwe jaar.

Voor nu rest er nog één ding: Wij van Kievit wensen jou in het nieuwe jaar heel veel geluk, vitaliteit en voorspoed toe. We hopen dat je in deze roerige tijden ook de vele dingen blijft zien die goed gaan, die hoop geven en laten zien dat er wel degelijk kan worden samengewerkt aan iets moois.
Fijne feestdagen en een mooi en gezond 2024 toegewenst!