Soms is het vaak ook weinig concreet, tot het plotseling heel concreet wordt. Mijn huisbazin in de Betuwe (in mijn Warmonderhof-jaren) stelde ook: “Niets aan de hand met de spuitmiddelen op het fruit. Ik eet zonder angst bespoten appels”. Angst is een slechte raadgever, maar ruim 30 jaar later wordt de ziekte van Parkinson opvallend vaak in de Betuwe gediagnosticeerd, waar het fruit zo ongeveer wekelijks getrakteerd wordt op complexe spuitmiddelen. Wat weten wij eigenlijk over ecologie, het klimaat, biodiversiteit en je eigen gezondheid? Vaak als je ontdekt dat het foute boel is, omdat die chemicaliën toch niet zo onschuldig blijken te zijn (nee ze werken!), ben je al te laat.

En hoe kunnen Pfas, die complexe chemie en die enorme uitstoot nou zijn toegestaan? Legers juristen en ambtenaren waken toch over ons heil? De hedendaagse opvatting lijkt te zijn gestoeld op “Gebruik het maar en loos maar”, totdat het toxisch blijkt te zijn.

De biologische landbouw benadert het vanaf de andere kant. We doen het met natuurlijke middelen en kijken hoever we komen. Kringlopen zijn de basis voor onze aanpak en we proberen de vitaliteit van plant en dier te bevorderen, zodat hun natuurlijke weerstand toeneemt. Hierdoor worden we onafhankelijk van de chemie. Dat is natuurlijk een spannend principe, maar de resultaten zijn in principe hoopgevend. Het is meer dan niet leunen op de chemie, je krijgt er iets anders voor terug, een levende aarde die zijn weerbaarheid terug krijgt.

Hoe werkte het vroeger eigenlijk? Of hoe werkt het bij volkeren die nog niet zijn verwesterd? In oorspronkelijke culturen heb je vaak een vergelijkbare zienswijze ten aanzien van de Aarde: een bron van vitaliteit en rijkdom. Vaak wordt de schepping vereerd en wordt respectvol omgegaan met het deel van de Aarde dat de mensen nemen voor eigen gebruik. Er wordt ook niet meer gebruikt dan nodig. Je ziet vaak een soort dankbaarheid voor een oogst, voor een vangst, voor gezondheid. De grond, zon, water, lucht, de dieren, de planten worden ervaren als een soort samenwerkend systeem van leven en sterven en weer opnieuw beginnen. Jawel, eigenlijk een beetje de grondgedachte van de biologische landbouw! Veel landbouwers, vooral de kleinere tuinders, zien er soms ook wat ‘native’ uit, maar dat terzijde.

Wij in het Westen hebben de zaakjes natuurlijk fantastisch op orde. We zijn allang ervan overtuigd dat er geen schepping is en bovendien hebben we al decennialang genoeg te eten! En wat voor een eten, voor elke dag van het jaar een andere soort chips in de aanbieding. Dus waarom ‘dankbaarheid’, terwijl je als consument gewoon recht hebt op ruime keuze? Tja, daar zeg je me wat, niets tegen in te brengen natuurlijk. Alleen die overvloed en de verwachting dat dit oneindig is, kan natuurlijk wel de nodige teleurstellingen gaan brengen. Het lijkt er tot nu toe op dat van onze overvloed de scherpe randjes gehaald moeten worden. Je SUV electrisch en scharreleieren in je mayonaise en de planeet is gered! Of is er toch meer nodig? De vraag stellen is hem beantwoorden.

We kunnen het ons niet meer veroorloven om ruzie te maken over één of meerdere stofjes, de volgende reeks dient zich al aan, want we staan gewoon verkeerd in de wedstrijd. Het nieuws is intimiderend, maar er wordt ook hard gewerkt aan een verandering en dat is hoopgevend. Ons bewustzijn zal veranderen in kleine stapjes. Stap één voor deze week: zeg eens ‘Dank je wel’ tegen je zak chips. Die zal er van opkijken.